Alfredo Eduardo Borg
Addattat minn Charles B. Spiteri

Alfredo Eduardo Borg
Addattat minn Charles B. Spiteri

F’dil-gabra ta’ novelli qosra l-awtur idur mal-hajja ta’ kuljum bil-problemi taghha: l-Alzheimer u l-ewtanasja, l-istupru u l-arroganza, l-awtorita’ tar-religjon u l-ambizzjoni tal-genituri, il-pedofilja u l-ligi, l-omosesswalita u z-zwieg.

Liese ha tmut u ghandha l-Alzheimer. Zewgha Mario jsir jaf jekk kinitx veru thobbu matul hajjitha?

Il-Ministru jghid lil Silvana li dawn l-affarijiet jigru, imma zgur ma kienx bil-kunsens ta’ Amy. Kif ha jhallas ghall-arroganza tieghu?

Kif il-prostituta li giet fil-kamra ta’ Paul meta kien l-Awstralja kienet fula maqsuma ma’ bintu? U lil dik is-soru kif kien jafha?

Il-pittur Cauchi ried li xi hadd joqtlu u fl-ahhar sab ir-Ragel tax-Xadina. Sadattant jiltaqa’ ma’ mara sabiha li kien pingieha meta kien famuz u hi wkoll trid li r-Ragel tax-Xadina joqtolha?

Mara Maltija tinnamra ma’ mara Irlandiza, allura l-irgiel taghhom x’ha jaghmlu?

Jekk ragel li kien aghma ghal zmien twil jibda jara, xi jkun jixtieq li jara l-aktar?

U l-pappagall veru ha joqtluh?

Minghajr ma jnaqqas mill-gravita’ ta’ dawn is-suggetti, l-awtur izomm stil hafif, mexxej, u kultant umoristiku.

Kitba ta’ Joe Pule’

Kull bniedem ghandu l-punt fragli tieghu: flus, poter, xewqat, kilba, passjonijiet. M’hemm hadd li jista’ jghid li m’ghandu xejn. Imma meta f’qalb il-bniedem jibda jnebbet gherq il-mibeghda u l-ghira, hemmhekk ma jkunx hemm triq ohra ghajr it-triq lejn l-abbiss.

F’din l-istorja, minbarra li mmissu mill-qrib mal-flus, poter, xewqat, kilba u passjonijiet, inhossu wkoll it-tahbita tal-polz tal-vittma, ir-rabja tal-assassin, kif ukoll it-tahlita tal-mibeghda senswali mohbija taht il-maskra tal-imhabba mirquma sabiha taht id-dawl kiebi tax-xemgha! U bhalma l-imhabba kapaci taqsam il-qlub fi tnejn, hekk ukoll kapaci taghmel il-mibeghda!

L-imhabba u l-mibeghda huma differenti biss mill-qalb ‘il gewwa? mill-qalb ‘il barra jidhru li huma l-istess, linja biss hemm bejniethom, fejn din tista tkun il-linja fatali! Fit-tnejn li huma tasal li tibki, fit-tnejn tasal li twegga? u sahansitra fit-tnejn li huma kapaci jkun hemm bewsa! Imma tghid? minn liema minnhom kapaci tohrog bewsa tad-demm?

Kitba ta’ Antoine Barbara

Il-vera mhabba. Dik li ggaghlek thoss sentiment profond ghal xi hadd li tkun ghadek qatt ma rajt qabel. U dik l-imhabba bejn missier u bint.

Daqqa ta’ harta.

F’dik il-frazzjoni ta’ mument qabel ma lahqet tathielu, Alba ndunat li dak il-wicc dahqan kien jappartjeni lil guvni twil, ghajnejh cari blu bl-isfar ikangi go fihom.

Il-hin kien waqaf. Ghajnejha f’ghajnejh. Izda issa kien tard wisq.

Deshan beda johrog mal-habiba taghha Zara. Lejl ta’ maltemp.

X’jigri bejn Deshan u Alba? U dakinhar tal-festin ta’ gheluq snin habibitha?

Ilhna fid-dlamijiet. Libsa mcarrta.

Ghalfejn Alba kienet thoss li l-mewt ta’ Zara kienet fuq spallejha?

X’rabta kien hemm bejn missier Alba u Deshan?

Ballu tal-maskri. Il-Milied. Strangier fuq vapur. Notamenti.

Dan ir-rumanz huwa rakkont emozzjonali fuq il-vera mhabba b’element sopranaturali li jqanqallek kurzita’ halli tiskopri t-tmiem tieghu li mhux mistenni.

Daqqa ta’ harta?

Daqqa ta’ harta kienet il-bidu ta’ kollox.

Nixtieq inregga’ l-arlogg lura.

Halli inti tkun tieghi.

Tieghi biss.

Sal-ahhar nifs.

It-tifel tas-Surmast
Kitba ta’ Manni Spiteri

Kitba ta’ Emmanuel Portelli

Illum in-novella reġgħet qabdet ritmu tajjeb fost il-qarrej Malti. Dan wieħed jistennieh f’dinja mgħaġġla bħal din li qegħdin ngħixu fiha.

Din il-ġabra tħaddan madwar 20 novella. Il-kittieb Ingliż William Shakespeare jimmaġina l-bnedmin bħala atturi; kull attur għandu parti x’jaħdem skont il-qasam li jkun fih. Għaldaqstant, il-ktieb iħaddan temi differenti li flimkien jagħtu stampa sħiħa tal-ħajja umana kontemporanja. Il-qarrej se jsib temi pożittivi u oħrajn negattivi; temi bħall-imħabba, is-solidarjetà, it-tjubija, il-ħniena; imma se jsib ukoll temi bħat-tradimenti, il-qerq, il-vjolenza, l-abbuż u l-isfruttament tal-persuni.

Fuq il-palk tal-ħajja hu ktieb ta’ rilassament, imma fl-istess ħin imbuttatura biex iġġiegħel lill-qarrej jifhem dak li qed iseħħ madwaru.

Kitba ta’ Mark Calleja

Kitba ta’ Monica Gatt

Ġużi jafda fil-kliem sabiħ ta’ Toni meta dan jissuġġerilu biex jagħmel bħalu u jemigra lejn l-East End ġewwa Londra. Toni jdaħħlu jaħdem bħala bouncer fl-istess night club fejn jaħdem hu f’Soho. Iż-żagħżugħ qatt ma ħaseb ħażin f’sieħbu Toni u qatt ma basar li ħabibu kien membru ta’ ċirku kriminali u li kien qiegħed jingannah.
Bil-manuvri ta’ Toni u ta’ Dim the Greek, Ġużi jsir kompliċi bla ħsieb f’serqa kbira.
Il-ġrajja sseħħ f’Londra u f’Malta fl-1961.
X’konnessjoni seta’ kien hemm bejn ‘Is-Serqa tas-Seklu’ f’Londra ma’ każ ta’ qtil fin-Naxxar?
U fuq kollox, Jenny, it-tfajla Ingliża ta’ Ġużi, x’sehem kellha f’dan kollu? Wara tant taqtigħ il-qalb x’jiġri minn dawn it-tnejn?

– Alberto kien fi triqtu lejn Sqallija. Kellu bzonn jindiehes ma’ xi familja biex ma jaghtix fil-ghajn. Fi ftit hin ghamel habib ma’ zewgt itfal. Malajr qabad jiddiskuti m’ommhom Zvetlana u spicca biex afda bagalja flus maghha. Zvetlana kellha tiehu decizjoni importanti li maghha gabet konsegwenzi serji.
– Alberto kien beda jissuspetta li martu kellha wicc haddiehor. Is-suspetti kibru meta martu harget tqila. Lydia kienet mara bla skrupli. Qatt ma kienet temmen li zewgha kien jissuspetta xi haga. Kienet tahseb li hu kien mohhu biss fil-flus.
– Alberto jfassal pjan biex isir jaf il-verità qabel jerfa’ r-responsabbiltà ta’ tarbija li kellu dubju jekk hix tieghu. Bil-pjan djaboliku tieghu jirnexxilu jbiddel id-destin ta’ bosta. Ghalih ma kienx jimporta li juza lin-nies. Ghalih kien jimporta biss li jasal fejn jixtieq.

Kitba ta’ Kris Dimech

F’din il-ġabra ta’ kitbiet, Spiteri Gingell jinseġ esperjenzi u ħsibijiet personali mal-ħajja, l-istorja, in-natura u l-kultura Maltija flimkien ma’ temi universali. X’inhi l-verità, il-ġustizzja jew is-sbuħija? Xi jfisser il-progress jew l-unur? Daqqa permezz ta’ proża u drabi oħra permezz tal-poeżija – xi kultant b’mod dirett iżda ġeneralment b’mod aktar sottili, kultant b’ċerta diqa u nostalġija iżda ferm aktar bl-umoriżmu, l-assurd u l-esaġerazzjoni – huwa jipprova jifhem u jwieġeb dawn il-mistoqsijiet skomdi li qajla nsibu risposta xierqa għalihom u ma joqgħodx lura milli jqanqal lill-qarrej biex jagħmel l-istess.

Kitba ta’ John Spiteri Gingell

Iċ-Ċimiterju tal-Imgħallqin mill-pinna ta’ Giuseppe Cumbo huwa rumanz mill-isbaħ li fih l-intriċċi, l-inganni, l-imħabba u l-vendetti ma jonqsux. Iħallik fuq ix-xwiek mill-bidu sal-aħħar u jitilfek f’dinja oħra ta’ Markiżi, palazzi u Malta tal-antik.

Hi sfaret u għajnejha dehru jleqqu. ‘Misħut!’ qalet bejnha u bejn ruħha. Is-Sur Borg ma tilifx ċaqliqa waħda biss minn tagħha. Hu ġarrab fih innifsu ferħ bla tarf xħin raha quddiemu hekk safra u beżgħana. “Oqgħod attenta,” reġa’ qalilha hu t’ton qalil, “għax int taf biżżejjed li ma nerġa’ lura minn ebda ostaklu li nsib quddiemi! Jekk niltaqa’ ma’ xi wieħed quddiemi, matul it-triq tiegħi, jien inbattih! Sinjura, la tfixkilnix, għax xejn ma jimpedini biex nasal fl-iskop tiegħi!” “Theddidni!” qaltlu hi b’ton ta’ disprezz profond. “Ħsibt li b’hekk se tbeżżagħni? Iżda jien ma nibżax minnek, Sinjur! Iva, jien inkun ta’ ostaklu bejnek u bejn binti u naħliflek li int ma tagħmel xejn!” “Tisfidanix,” kompla hu b’leħen fgat, “għax jien ma nerġa’ lura qatt! Dawk l-ittri li għadni kemm semmejtlek u li jxandru ħwejjeġ strambi; dawk l-ittri jivvendikaw lill-bniedem li int trid tikkumbatti!” “Miżerabbli!” għajtet Adele.

Addattat minn Charles B. Spiteri

Iċ-Ċimiterju tal-Imgħallqin mill-pinna ta’ Giuseppe Cumbo huwa rumanz mill-isbaħ li fih l-intriċċi, l-inganni, l-imħabba u l-vendetti ma jonqsux. Iħallik fuq ix-xwiek mill-bidu sal-aħħar u jitilfek f’dinja oħra ta’ Markiżi, palazzi u Malta tal-antik.

L-għassies li skanta jħares lejh fil-ħin li tefagħlu d-dawl f ’wiċċu, ħass ġismu jitla’ xewk xewk. Ħin bla waqt, iż-żagħżugħ poġġa riġlu fuq it-tebut, tbaxxa u reġa’ qam, xħin refa’ fuq dirgħajh il-ġisem ta’ dik il-mara. Hu beda jagħfasha ma’ sidru u jolfoq, u b’xufftejh jaħarqu nar beda jbus bħal mitluf il-wiċċ, il-għonq, id-dirgħajn u s-sider ta’ dik, li b’daqshekk fehem, li sejjer jerġa’ jagħtiha l-ħajja. “Ma stajtx insalvak! Maħbuba Giovanna tiegħi, mela tassew li m’għandix nisma’ aktar il-leħen maħbub tiegħek, ma narax iżjed il-ħelwa tbissima tiegħek. Għajnejk baqgħu magħluqin! “Darba int kont għedtli… ‘Ġorġ, jekk immut, bewsa tiegħek terġa’ tagħtini l-ħajja.’ Qum mela! Din il-bewsa rrid nistampahielek fuq xufftejk! U issa xejn! Xejn!” kompla b’leħen li jaqsam lill-qlub.

Addattat minn Charles B. Spiteri

Giuseppe Cumbo
Addattat minn Charles B.Spiteri

– Ġovanni Frontoni, żagħżugħ qalbieni Venezjan, jirritorna minn abbord is-Sbejħa Sorrentina biex iħaddan lill-għażiża martu u lit-tarbija l-ġdida tagħhom. Iżda mogħmi bl-għira ħaseb li kien tradut u f’telfa ta’ ġenn ħalla lil martu Teodora kważi mejta b’daqqa ta’ stallett.

Din il-ġrajja seħħet il-Birgu wara l-Ewwel Gwerra Dinjija. L-Ingliżi ħallew lill-Maltin bil-ġuħ, f’għaks u f’telqa kbira. Il-poplu Malti ma setax ilaħħaq mal-ħajja. L-Ingliżi ngħaqdu mal-Knisja biex iħallu lill-Maltin f’injoranza kbira. Manwel Dimech jispiċċa eżiljat mill-gvern Ingliż għax ried jeduka lill Maltin.

Jorgos, żagħżugħ li jgħix il-Birgu, bin familja nobbli, kien student universitarju determinat u ma jaqta’ qalbu minn xejn. Kien iħobb jikteb il-ħsus tiegħu fi djarju. Renza kienet ukoll studenta universitarja. Tfajla Maltija b’missier ta’ nisel Ingliż, li kien kurunell fl-Armata Ingliża. Il Kanonku Federik għex l-Awstralja għal bosta snin u issa kien joqgħod Ħal Qormi.

Ġrajja mibnija fuq l-istorja ta’ Malta mħallta ma’ rakkont immaġinarju li jħalli lill qarrej sal aħħar fuq ix-xwiek.

Jgħidu li wegħda hija dejn sa ma tintradd… imma kemm huwa minnu dan? Sa mill-ewwel żminijiet tal-bniedem, dejjem hekk kienu, iwiegħdu u jroddu. Iżda biex dan iseħħ, min iwiegħed irid ikun żgur li dak li jwiegħed ikun tiegħu… ma tistax twiegħed dak li mhux taħt il-ħakma tiegħek!

F’din l-istorja naraw kif b’wegħda żbaljata, persuna kapaċi titfa’ f’qiegħ l-abbiss lil dawk ta’ madwarha u dan ħafna drabi jsir għall-kapriċċ tagħha. U jekk fin-nofs ikun hemm sigrieti suwed, biex tagħti dak li tkun wegħedt, tasal biex tagħmel kollox! Il-wegħda hija dejjem dejn, jgħaddi kemm jgħaddi żmien u fuq il-wegħda m’hemmx liġi… sakemm dak li twiegħed ma jaqax taħt il-liġi tan-natura… għax hemm, il-wegħda tinħall u terġa’ lura!

– Anna, tfajla tbigħ il-ġmiel, tiltaqa’ ma’ ġuvni gustuż u tieħu grazzja miegħu mill-ewwel. Mill-għada Anna qatt aktar ma rat lil wiċċu. Aktar tard saret taf li ħarġet tqila.
– Meta waslet biex ittemm it-tqala ltaqgħet ma’ Ġovann, armel li talabha tkun martu. Hi qaltlu li ma jkun ħadd jekk mhux dak li ħarġet tqila minnu. Ġovann tant ħa grazzja magħha li qabel infirdu qalilha biex jekk tbiddel fehmitha jew ikollha bżonn, tfittxu. Wara l-ħlas inqalgħu kumplikazzjonijiet li wasslu lil Anna tħalli din id-dinja. Saċerdot li assistieha waqt mewtha wegħedha li jaqtgħalha xewqitha u jmur Sqallija jfittex lil Ġovann u jitolbu jrabbi lit-tarbija.
– Tonio u martu ma kellhomx tfal u kienu jgħixu ma’ missieru. Huma ħaduha b’insult li jrabbu ’l din it-tarbija. Fl-aħħar inkixfu l-borom u Ġovann, missier Tonio, urieh il-provi kollha li dik it-tarbija ma kinitx barranija imma kienet demmhom stess.

Kitba ta’ Carmel Bianchi

…tax-xagħra li qridna,
u s-siġar li ħraqna,
tas-sħab li niġġisna,
u l-mewġ li dardarna;
tal-bhejjem imqattgħa,
u t-tfal li weġġajna,
tat-trabi li qtilna,
u l-kliem li ħammiġna
mhux biżżejjed
id-demm ta’ ġisimna.

“Tafu li omm it-tifel tiġri mal-irġiel?” staqsa s-Surmast. “Tafu li missieru ma kienx missieru?”
“U qatt ħsibtu xi jħoss tifel żgħir meta turih xbieha ta’ raġel imċaflas bid-demm, nofsu għarwien, bix-xewk iċarratlu l-ġilda ta’ rasu, u msammar ma’ salib?”
“Tafu kemm kellu l-wied u l-ħarrub għal qalbu qabel bnew kullimkien vilel?” staqsa mġħaddab wara ftit.
L-oħrajn iċċassaw iħarsu lejh.
“Għalhekk ġera d-demm,” qalilhom. “Għalhekk!”

Kitba ta’ Paul P. Borg

– Miktub minn Charles Flores u Tony Barbaro Sant

Ghaddew seba’ snin minn meta hareg Jinzlulek Ghasel, gabra ta’ aneddoti minn protagonisti f’oqsma differenti tas-socjetà Maltija, li nafu kemm nizlet tajjeb mal-qarrejja Maltin u Ghawdxin.

Dan it-tieni volum huwa x’aktarx l-aktar sequel li dam biex wasal fl-istorja tal-qari. Matul dan il-perjodu sfortunatament tlifna lil xi whud minn dawk li kienu wasslulna l-istejjer helwin, sikwit ferrieha, fl-ewwel volum. Il-vojt imtela minn kontributuri godda li, flimkien ma’ dawk li kienu nghaqdu maghna fl-ewwel edizzjoni, jaghmlu din l-edizzjoni wahda xejn inqas ecitanti – bukkett iehor ta’ aneddoti li ma tiqafx taqrahom qabel tispiccahom.

Jinzlulek Ghasel 2 ma jonqosx li bis-sehem ta’ daqstant personaggi jerga’ joffri l-opportunità lill-edituri biex, mid-dhul taghhom, jaghmlu donazzjoni lil wiehed mis-santwarji tal-annimali li ghandna x-xorti jkollna f’pajjizna.

Kitba ta’ Twanny Agius

Alfredo Eduardo Borg
Addattat minn Charles B. Spiteri

Alfredo Eduardo Borg
Addattat minn Charles B. Spiteri